Çifte vatandaşlığı kabul etmeyen ülkelerde vatandaşlık alan Türk Vatandaşlarından Türkiye Cumhuriyeti Pasaportlarını bırakmalarının istendiğini duymuşsunuzdur. Hem buna karşı hem de çeşitli sebeplerle izin alarak Türk Vatandaşlığından çıkmak durumunda kalan Türkiye doğumluların mevcut haklarının kaybetmemeleri için geliştirilen pratik bir uygulama var Mavi Kart.
MAVİ KART NEDİR?
Mavi Kart, 5901 sayılı Türk vatandaşlığı kanununun 28’inci maddesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığından ayrılan kişilere ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarına verilen resmi bir belgedir.
Ayrıca yine madde kapsamında bulunan kişilere Bakanlıkça kimlik numarası verilecek ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası aranan yerlerde ilgili kişi tarafından bu kimlik numarası kullanılabilecektir. Öte yandan, MERNİS veri tabanında kayıtlı doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin kayıtları Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası değiştirilmeksizin Mavi Kartlılar Kütüğüne taşınmaktadır. Yukarıda açıklanan hakların kullanılmasında Mavi Kartın ibrazı yeterlidir.
MAVİ KART NEREDEN VE NASIL ALINIR?
Yönetmelik’in 53. maddesin belirtildiği üzere Mavi Kart, yurt dışında dış temsilcilikler ve yurt içinde il müdürlüklerince düzenlenir. Mavi Kart almak için; talebi belirten dilekçe, iki adet fotoğraf ve yabancı devlet vatandaşı olduğunu gösteren kimlik belgesiyle veya pasaportla birlikte müracaat makamlarına başvurulur.
MAVİ KART SAHİPLERİNİN HAKLARI NELERDİR?
Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı kişilerin, seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü yoktur. Bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.
Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı kişiler, bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamazlar. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler. Mavi Kart sahipleri, değinilen sınırlı sayıdaki istisnalar haricinde Türk vatandaşı gibi muamele görme hakkını barındırırlar. Şöyle ki; Mavi Kart iktisap ederek Mavi Kartlılar Kütüğüne kaydedilenler, her türlü nüfus olaylarını yurt içinde nüfus müdürlüklerine, yurt dışında ise dış temsilciliklere beyan etmekle yükümlüdür.
Mavi Kart sahipleri Türkiye’de ikamet edebilecek ve talepleri halinde sadece defter bedelini ödemek kaydıyla, kendilerinden başkaca herhangi bir harç tahsil edilmeksizin ikamet tezkeresi alabilecektir.
Bu kişiler, herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın Türkiye’de gayrimenkul edinebilir ve satabilir.
Yine söz konusu kişilerin e-devlet üzerinden sunulan hizmetlerden faydalanmak üzere e-devlet şifresi sahibi olmaları mümkündür. Aynı zamanda bulundukları ülkedeki Türk Konsolosluğundan alacakları onaylı Mavi Kart fotokopisi ile kimlik ve adres bilgilerini içeren formun Ankara İl Defterdarlığı Başkent Vergi Dairesi sunulmasıyla, vergi dairesince kendilerine vergi kimlik numarası verilecek ve bu numara başvuranların adreslerine gönderilecektir.
MAVİ KART SAHİPLERİNİN GELİR VERGİSİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Mavi Kart uygulamasına tabi tutulan kimselerin Türkiye’de işyeri açması veya açılmış bir işyerinde ortaklık sıfatıyla hak sahibi olması halinde tam mükellefiyet – dar mükellefiyet kapsamlarında nasıl değerlendirileceği tartışılmaktadır. Kişilerin gerçek kişi sıfatıyla elde ettikleri kazançlar ve iratlar 193 sayılı Gelir Vergi Kanunu (“GVK”) madde 1 uyarınca gelir vergisine tabidir.
GVK madde 4’te yer alan hüküm uyarınca aşağıda sayılı kişiler Türkiye’de yerleşmiş sayılır ve Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilir;
“Aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:
1. İkametgahı Türkiye’de bulunanlar (İkametgâh, Kanunu Medeninin 19 uncu ve müteakip maddelerinde yazılı olan yerlerdir);
2. (Değişik: 19/2/1963-202/2 md.) Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)”
Bu nedenle, bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturan gerçek kişilerin Türkiye’de yerleşmiş sayılacağı ve tam mükellefiyetliler arasında bulunacağı düşünülmektedir.
GVK madde 6’da “Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler SADECE TÜRKİYE’DE ELDE ETTİKLERİ kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler.” düzenlemesi bulunmaktadır. Aynı Kanunun 7. maddesinde dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından elde edilen kazanç ve iratların “yurt içinde” veya “yurt dışında” iktisap edildiğinin hangi şartlara göre tayin edileceği belirtilmektedir.
Konu hakkında önemli bir özelge de mevcuttur ; T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü’nün B.07.1.GİB.4.07.16.01-GVK.2010.140-220 sayılı ve 15.07.2011 tarihli özelgesine göre: “Mavi Kart uygulamasına tabi Türk vatandaşının işyeri açması halinde tam mükellef olarak mı yoksa dar mükellef olarak mı vergilendirileceği” hakkındaki bilgilendirme metninde 210 Seri No’lu GV Genel Tebliği’ne atıf yapılarak aşağıdaki şekilde karar belirtilmiştir;
“…Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; mavi kart uygulamasına tabi vatandaşlarımızın bir takvim yılı içinde altı aydan fazla süreyle Türkiye’de oturmamaları şartıyla, Türkiye’de işyerlerinin olması veya daimî temsilci bulundurmaları ve kazancını bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasıyla sağlamaları halinde dar mükellef olarak vergilendirilmeleri gerekmektedir. Ancak, Türkiye’de bir işyeri açmak suretiyle veya daimî temsilci bulundurarak kazanç elde eden mavi kart uygulamasına tabi vatandaşlarımızın bir takvim yılı içinde altı aydan fazla süreyle Türkiye’de oturmaları halinde ise tam mükellef olarak vergilendirilecekleri tabiidir.
Sonuç olarak, Mavi Kart sahiplerinin Türkiye’de gelir elde etmeleri durumunda bu gelirler için vergi dairesine beyanda bulunmaları gerekmektedir.
Türkiye’de bir takvim içerisinde 6 aydan fazla süreyle oturmamak şartıyla ayrıca Türkiye’de işlerinin olması veya daimî temsilci bulundurmaları ve kazancını bu yerlerde veya bu temsilciler eliyle sağlamaları halinde dar mükellef olarak vergilendirilecektir. Dar mükellef olarak değerlendirilen kişiler yalnızca Türkiye içinde elde ettikleri kazanç ve iratlardan dolayı vergi yükümlülüğü bulunduracaktır.
Öte yandan, Türkiye’de bir işyeri açmak suretiyle veya daimî temsilci bulundurarak kazanç elde eden mavi kart uygulamasına tabi kişilerin bir takvim yılı içinde 6 aydan fazla süreyle Türkiye’de oturmaları halinde tam mükellef doğacak ve yurt içinde veya dışında elde ettiği gelirin tamamı vergiye tabi olacaktır.
MAVİ KART SAHİPLERİNİN ORTAĞI OLDUĞU TÜZEL KİŞİLERİN KURUMLAR VERGİSİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca kurumlar vergisine tabi kişiler şunlardır; Sermaye şirketleri, Kooperatifler, İktisadî kamu kuruluşları, Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler ve İş ortaklıkları. Anlaşılacağı üzere kurumlar vergisi mükellefiyeti tüzel kişilikler üzerinde doğmaktadır. Bu nedenle tüzel kişi ortaklığına sahip gerçek kişilerin, Türk vatandaşlığından çıkarak Mavi Kart iktisap etmelerinin kurumlar vergisi yönünden yaratacağı bir değişiklik bulunmamaktadır.
NETİCE OLARAK; Yukarıda yer alan bilgiler ışığında Mavi Kart sahipleri, değinilen sınırlı sayıdaki istisnalar haricinde Türk vatandaşı gibi muamele görme, vergi verme, şirket kurma, kapama, işçi çalıştırma ve gayrimenkul edinme gibi sayılanlarla sınırlı olmaksızın birçok hakkı barındırırlar.
Aline Mulino Bragiotti
Avukat / K&P LEGAL HUKUK BÜROSU
