Gelişen teknoloji ile birlikte yoğun şekilde artan sosyal medya kullanımı sebebiyle birçok suç da internet aracılığıyla işlenmeye başlanmıştır. Birçok insanın birbiriyle iletişim kurduğu, özelikle Covid-19 süresince karantina günlerinde iyice artan sosyal medya kullanımı sebebiyle bu platformlar aracılığıyla işlenen suçlarda da artış görülmüştür.
İnsanların birbiriyle iletişim kurmasına olanak sağlayan bir platform olması dolayısıyla sosyal medya üzerinden en yoğun gerçekleştirilen suç tipi “Hakaret” olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna kısaca sosyal medyada hakaret ya da sosyal medya aracılığıyla hakaret de diyebiliriz. Ciddi boyutlarda yaygınlaşması ve çok fazla soruyla karşılaşılması nedeniyle, bu yazımızda sosyal medyada hakaret fiilinin niteliğini ve başvurulabilecek hukuki yolları değerlendirerek sizlerle paylaşmak istedik.
Unutulmamalıdır ki, kişilerin “şeref, onur ve saygınlık” hakkı önemli bir haktır. Bu hakka yönelik olan hakaret suçu kişi ve kamu yararı açısından cezasız kalmaması gereken bir suç tipidir.
765 sayıl eski Türk Ceza Kanunumuzda hakaret ve sövme suçları ayrı ayrı düzenlenmişti. Bugün ise aynı madde içinde, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun şerefe karşı suçlar ana başlığı altında yer alan 125. maddesinde düzenlenmiştir. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etme veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde tanımlanmıştır. Hakaret suçu kişinin yüzüne karşı olduğu gibi, gıyabında da gerçekleştirilebilir niteliktedir.
Mağdurun gıyabında gerçekleşen fiilin hakaret suçu teşkil edebilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi yani en az üç kişi tarafından bilinir olması gerekmektedir.
Aynı maddenin 2. fıkrasında ise “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” denilmektedir.
İçinde bulunduğumuz çağ bu suça var olması için yeni bir alan tahsis etmiştir. Bu alan ile, yani sosyal medya aracılığıyla işlenen hakaret fiili, kişinin kendi hesabından yayınladığı bir iletiyle veyahut mağdurun profiline gönderilen bir ileti, mesaj veya yorum yapmak suretiyle gerçekleştirilebilir. Hakaret fiilinin internet ortamında mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde de yüz yüze yapılmış gibi cezalandırılacaktır.
TCK madde 126 gereği, hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunu duraksatmayacak bir durum varsa hem ismi belirtilmiş hem de hakaret suçunun unsurlarının oluştuğu varsayılır. Bu hüküm de doğrudan bir isim söylenmemesine rağmen kimin kastedildiği açık olan mesajlar ve iletiler için önemli bir detaydır.
Ancak bir fiilin suç olarak kabul edilmesi ve cezalandırılabilmesi için öncelikle bir ceza yargılamasına konu edilmesi gerekir. Ayrıca bu yargılama sonucunda suç işlendiğine dair kesin bir karar verilmesi gerekmektedir. Hakaret suçları kanun koyucu tarafından şikâyete tabi suçlardan sayılmıştır. Hakarete uğrayan kişinin öncelikle bu konuda Cumhuriyet savcılıklarına veya kolluk (polis jandarma vb.) kuvvetlerine şikâyette bulunması gerekmektedir (TCK madde 131/1). Aksi halde söz konusu hakaret fiili hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılamayacaktır. Bu nedenle hakarete maruz kalan kimsenin en geç 6 ay içerisinde şikâyette bulunması gerekmektedir.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Suçunun İspat Yolları
Sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştirilen hakaret suçunun ispatının nasıl olabileceği düşüncesi mağdurlar açısından endişe yaratıyor olabilir. Ancak düşününce aslında internet ve teknoloji söz konusu filli ispatlamak için oldukça imkân sağlamaktadır. Bu bakımdan en önemli delillerden biri sosyal medya hesabında yer alan hakaret içerikli iletinin ekran görüntüsünün veya bir çıktısının alınmasıdır.
Sosyal medya dinamik ve değişken bir platform olduğundan, suçun işlenmiş olduğunu kanıtlamak oldukça zordur. Bu nedenle sosyal medya aracılığı ile hakaret suçunun mağduru suçun işlendiği zamanı ve şekli net bir şekilde tespit edip yazılı veya görüntülü şekilde kanıtlayarak somut bir ispat mekanizması oluşturmalıdır. Sosyal medya çerçevesinde en net ispat şekli bilindiği üzere ekran görüntüsü ile ispatın sağlanmasıdır. Bu delil şekli hem en hızlı hem de en kolay elde edilebilecek delildir.
Ekran görüntüsü hakaret suçu bakımından önemli bir delil ise de her durumda suçun işlendiğini ispatlamaya tek başına yetmeyebilir. Hakaret fiilinin mevcudiyeti kanısına varılsa dahi bunun kim tarafından gerçekleştirildiği her zaman tespit edilemeyebilir. Diğer bir ifadeyle, hakaret fiilinin gerçekleştirildiği sosyal medya hesabının gerçekte kime ait olduğunu veyahut hakaret niteliği taşıyan iletinin kim tarafından gönderildiğini tespit etmek güç olabilir.
Bu nedenle, hakaretin gerçekleştirildiği sosyal medya hesabının kim tarafından kullanıldığının belirlenmesi en büyük ispat koşuludur. Zira kimliği belirsiz hesaplarla işlenen suçun kime veya kimlere isnat edileceği meçhuldür. Bu husus belirlenirken öncelikle söz konusu sosyal medya hesabına hakaret içeren iletinin gerçekleştirildiği sırada hangi IP numarasından girildiğinin tespit edilmesi ve sonrasında bu IP’nin kime ait olduğunun internet servis sağlayıcısından öğrenilmesi gerekmektedir.
Bu işlemi bilişim suçları ile ilgilenen Cumhuriyet Savcıları ve ilgili mahkemeler gerçekleştirebilecektir. IP adresinin sahibi söz konusu sosyal medya hesabını kendisi kullanmış olabileceği gibi, aile yakını veya bir arkadaşı veya çalışma arkadaşı gibi bir başka bir kimseye kullandırmış da olabilir. Bu kişilerin ifadelerinin alınmasıyla bu konu netlik kazanabilecektir. Bu demektir ki, yukarıda saydığımız deliller yanında başkaca delillere başvurulması her zaman için mümkündür.
Sosyal Medyada Hakaret Suçunun Cezası ve Tazminat Davası
Bir şekilde sosyal medya hesabı üzerinden bir kişi veya kişi grubuna hakarette bulunanlar hakkında suçun işlendiğine dair kanıya varılması halinde Cumhuriyet Savcılığı tarafından iddianame düzenlenmesi ve ilgili mahkemeler tarafından Türk Ceza Kanunu uyarınca üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılmaları söz konusu olabilecektir.
Öte yandan, hakaret içeren bir fiille mağdur olan kişinin açılan ceza davası dışında, ayrıca kişilik haklarının zedelenmesi sebebiyle hukuk davası açma ve bu suretle maddi veya manevi tazminat talep etme hakkı da bulunmaktadır.
Bu duruma yargının bakış açısını somutlaştırmak ve yargıya taşınmış olaylarla örneklemek adına, sizlerle birkaç Yargıtay kararını paylaşmakta da fayda görüyoruz.
- Yargıtay 4.Hukuk Dairesi’nin 06.03.2019 tarihli kararı ise manevi tazminat açısından emsal niteliktedir. Söz konusu olayda, davacıya ait Facebook sayfasına sinkaflı sözler içeren mesajlar gönderilmiş olup, Yargıtay tarafından hem hakaret içeren mesajları gönderen kişi hem de IP numarası sahibi sorumlu bulunmuş ve manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmiştir.
- Yargıtay 18.Ceza Dairesi’nin 07.12.2015 tarihli kararında, sanığın, Twitter adlı sosyal paylaşım sitesinde diğer sanık tarafından paylaşılan (hakaret içeren) bir gönderiyi kendi adı altında aynen yayınlaması (retweetlemesi) ve kendi ikrarı ile de sabit olması neticesinde hakaret suçunun unsurlarının oluştuğuna karar verilmiştir.
Sonuç
Sosyal medya aracılığıyla işlenen suçlara ve özellikle hakaretlere karşı başvurulacak hukuki yollar düşünüldüğü kadar zor değildir. Bu husustaki en önemli nokta, hukuki yola başvurmadan önce, ispat vasıtası olarak kullanılacak delillerin ve ek bilgilerin doğru ve net şekilde teminidir. Bunun akabindeki atılacak adım yukarıda bahsi geçen yöntemleri uygulayarak bir veyahut birden fazla hukuki yola başvurmaktır.
Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlere maruz kalan pek çok kişinin nasıl bir yol izleyeceklerini bilmedikleri için fiil karşısında sessiz kalmak durumunda kaldığı bilinmektedir. Ancak, görüleceği üzere, hakaret suçu oluşturan fiillere karşı hukuki yollara başvurarak kişilik haklarınızı savunmanız pek ala mümkün ve kolayca yapabileceğiniz bir hak arama yoludur.
Av. Ayşe Bilge Şahin – Av. Aline Braggiotti
K&P LEGAL HUKUK BÜROSU
