Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen Coronavirüs (Covid-19) herkesi olduğu gibi ticari hayatı da son derece önemli ölçüde etkiledi. Ve muhtemelen bundan sonrası için iş yapış şekillerini de değiştirdiği söylenebilir.
Coronavirüs etkisinin azaltılması amacıyla, şirketler için Ticaret Bakanlığınca önerilen bzaı tedbirlerden bahsedeceğiz ve bu önerileri hukuki açıdan değerlendireceğiz. Bu zor dönemde, şirketlerin ticari işleyişinin aksamaması adına, bu süreci en az zararla atlatabilmek için genel olarak öneri niteliğindeki bu tedbirleri bilmekte fayda olduğunu düşünmekteyiz.
Kaldı ki belki de bundan sonra iş yapış şekilleri gibi toplantı şekilleri de değişecek.
A- Genel Kurulları iptal edebilirsiniz ya da Genel Kurullarınızı elektronik ortamda yapabilirsiniz:
Bu öneri niteliğindeki tedbirlerden ilki, daha önce usulüne uygun olarak toplantıya çağrılmış genel kurulların ileri bir tarihte yapılmak üzere şirketlerin yönetim organlarının alacağı bir karar ile iptal edilebileceği Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 20/03/2020 tarihli ve 53382221 sayılı yazısı ile önerilmiştir.
Genel kurulun iptalini tercih etmeyen şirketler tarafından ise, gerekli sistem kurularak elektronik ortamda genel kurul toplantılarının gerçekleştirilmesi mümkündür. Esasen 2012 yılında kanunlaşan yeni Türk Ticaret Kanunu ile getirilen bu hüküm yasamızda olmasına rağmen, fiiliyatta yani uygulamada çok fazla tercih edilmiyordu ancak muhtemelen Pandemi süreci sonunda ne kadar önemli ve döneme uygun modern bir hüküm olduğu da ortaya çıkmış oldu.
Nitekim Türk Ticaret Kanunu’nun “Elektronik ortamda kurullar” başlığı altında yer alan 1527/1 maddesinde; ”Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması şartıyla, sermaye şirketlerinde yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bir kısım üyelerin elektronik ortamda katılması yoluyla da icra edilebilir. Bu hâllerde Kanunda veya şirket sözleşmesinde ve esas sözleşmede öngörülen toplantı ile karar nisaplarına ilişkin hükümler aynen uygulanır.” şeklinde hüküm ile düzenlenmiştir.
Bu doğrultuda, elektronik genel kurul toplantıları yapılabilmesi için, 29.08.2012 tarihli Resmî Gazete ‘de yayınlanan “Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ” ile 28.08.2012 tarihli Resmî Gazete ’de yayınlanan “Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik” hükümlerinde öngörülen teknik şartların yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
Her ne kadar yukarıda bahsedilen maddede elektronik genel kurul yapılabilmesi için şirket/esas sözleşmesinde hüküm bulunması şartından bahsedilmişse de bulunmasa dahi şirketlerin genel kurul toplantılarını elektronik ortamda gerçekleştirebileceği veya hali hazırda elektronik genel kurul sistemini kullanan şirketlerin, fiziki ortamda asgari katılım sağlanmak suretiyle genel kurul toplantılarını elektronik ortamda gerçekleştirebilecekleri Ticaret Bakanlığı’nın yazısında belirtilmiştir.
Ana sözleşmelerinde bu yönde hüküm bulunmayan şirketlerin bu konuda yapacakları ana sözleşme tadili, bundan sonra yapılacak ilk genel kurulda gerçekleştirilebilecektir. Şirketlere tavsiyemiz ana sözleşmelerinde hala böyle bir hüküm bulunmuyor ise derhal bu imkânı ana sözleşmelerine dahil etmeleri ve bir ana sözleşme tadili yapmalarıdır.
B- Yönetim Kurulunca karar alınabilmesi için alternatif yöntem: Elden Dolaştırma
Yönetim kurulu ve müdürler kurulu da elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bu kurulların fiziken bir araya gelmeksizin elektronik ortamda veya sanal ortamda yapılması ve alınan kararların yer aldığı yazılı metnin posta ile veya elden dolaştırma suretiyle de yapılabilmeleri mümkündür.
Bu durum da 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 390.maddesinin 4.bendinde getirilmiş bir imkandır. Nitekim söz konusu yasa hükmü; “Üyelerden hiçbiri toplantı yapılması isteminde bulunmadığı takdirde, yönetim kurulu kararları, kurul üyelerinden birinin belirli bir konuda yaptığı, karar şeklinde yazılmış önerisine, en az üye tam sayısının çoğunluğunun yazılı onayı alınmak suretiyle de verilebilir. Aynı önerinin tüm yönetim kurulu üyelerine yapılmış olması bu yolla alınacak kararın geçerlilik şartıdır. Onayların aynı kâğıtta bulunması şart değildir; ancak onay imzalarının bulunduğu kâğıtların tümünün yönetim kurulu karar defterine yapıştırılması veya kabul edenlerin imzalarını içeren bir karara dönüştürülüp karar defterine geçirilmesi kararın geçerliliği için gereklidir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Görüleceği üzere, elden dolaştırma suretiyle alınan kararların geçerliliğine ilişkin birtakım şekil şartları bulunmaktadır. Yine de bu yöntem, Türkiye dışında ikamet eden yönetim kurulu üyeleri için veya kendi özel nedenleri veya pandemi gibi genele yayılan nedenlerle ortaya çıkan olağan dışı nedenlerle fiilen toplantılara katılamayan yönetim kurulu üyeleri mevcut olan şirketler için oldukça faydalı bir yöntem olarak gözükmektedir.
C- Bir başka tedbir önerisi : Kar dağıtımı
Ticaret Bakanlığı’nın TOBB’a gönderdiği bir yazı ile duyurduğu bir başka önerisi ise, sermaye şirketlerinin 2019 yılına ilişkin bu yıl gerçekleştirecekleri genel kurul toplantılarında,
- Geçmiş yıl karlarının dağıtıma konu edilmemesi,
- Dağıtım tutarının 2019 yılı net dönem karının %25’ini aşmaması,
- Yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtım yetki verilmemesi hususlarının
gündeme alınması ve toplantıda görüşülmesidir.
Buna ilişkin olarak, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik’in 13.maddesinin 5.fıkrasında “Yapılan denetim sonucunda veya herhangi bir sebeple Bakanlıkça, şirket genel kurulunda görüşülmesi istenen konuların gündeme konulması zorunludur.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm ışığında, bu hususların toplantılarda gündeme alınmasının ve üyeler tarafından görüşülüp karara bağlanmasının zorunluluk teşkil edeceği; ancak verilecek kararın üyelerin takdiri kapsamında olacağı düşünülmüştür.
Akabinde Ticaret Bakanlığı’nın tavsiyesini kanuni bir yükümlülük haline getirmek ve şirketlerin takdir hakkı kapsamından çıkarmak amacıyla, 17 Nisan 2020 tarihli Resmî Gazete ‘de yayımlanan 7244 sayılı Kanun’un 12 nci maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na kar dağıtım sınırlamasına ilişkin aşağıdaki geçici 13 üncü madde eklenmiştir.
Ve bu husus artık tavsiye olmaktan çıkmış yaşadığımız bu olağanüstü dönemin ileride de hatırlanacak bir düzenlemesi haline gelmiştir;
“GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.
(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”
Bu hüküm ile, bu olağanüstü döneme özgü olacak şekilde sermaye şirketlerinin öz kaynaklarının korunmasına yönelik tedbirlerin yasal zemine kavuşturulması amaçlanmıştır. Akabinde de 17 Mayıs 2020 Tarihli 31130 sayılı Resmî Gazete 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Geçici 13 Üncü Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ ile bahsi geçen düzenlemeler detaylandırılmıştır.
Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda, ülkemizi ve dünyayı etkisi altına alan bu vahim süreci şirketlerin ticari faaliyetlerini aksatmadan ve sorunsuz geçirmeleri adına, Ticaret Bakanlığı’nın bir kısmını tavsiye ve bir kısmını da düzenleme niteliğinde sunmuş olduğu tedbirlerin dikkate alınmasında elbette fayda vardır.
Her olağan üstü dönem kendi koşullarını yaratır malum, bu vesileyle elektronik genel kurullar gibi, sanal yönetim kurulları gibi ilgili kanunlarda ve yönetmelikte yer alan alternatif yolların da ticari yaşama dahil edilmesi hem bugün için hem de ilerisi için son derece faydalı olacaktır.
Ayşe Bilge ŞAHİN
Avukat / K&P LEGAL HUKUK BÜROSU
(Katkıda bulunan Av. Erdal Kardas)
